“Extra ‘klimaat-tegenslag’ kabinet; 9 megaton meer CO2-reductie nodig”, kopt de NOS op basis van ‘Haagse bronnen’. De reacties op Twitter logen er niet om: klimaatwaanzin, graaiacties, klimaatnazi’s en linkse milieuclubs.
Het zette me aan het denken. We lezen al zo veel negatiefs over het milieu. Maar werkt dat? Zet dat mensen aan tot verandering van gedrag en leefstijl? Nee dus. En dat is jammer…
Negativisme
Want ook de mensen die zich op Twitter negatief uitlaten wil je meekrijgen in een verandering. Dat (b)lijkt met negatieve termen als ‘tegenslag’ en ‘meer reductie’ dus niet te lukken. Ga je vervolgens in het artikel suggereren dat de energierekening mogelijk omhoog gaat, dan is het hek natuurlijk helemaal van de dam.
Bovendien is de klimaatverandering op zichzelf al negatief genoeg, daar hoeven we niet in elk (nieuws)bericht aan herinnerd te worden. Je kunt het daarom beter positief aanvliegen: om gaan we immers toch. En dan kun je er maar beter wat leuks van maken.
En ja, ik ben een optimist. Maar ook uit onderzoek blijkt dat positief berichtgeving beter werkt dan negatieve.
Positieve psychologie
Uiteindelijk moet ook de consument mee in de veranderingen. Dat lukt niet door te blijven spreken in termen van ‘tegenvallers’, ‘achteruitgang’ en ‘belastingverhoging’. Een interessant boek hierover is “Psychologie voor een betere wereld” van Nikki Harré en Lars Moratis (hier te lezen).
In dit boek wordt gezegd dat “positieve emoties ons creatiever maken, ons beter in staat stellen om complexe informatie te filteren, er voor zorgen dat we ons meer openstellen voor informatie die bedreigend voor de persoon is maar in potentie belangrijk is én ons betere onderhandelaars maakt”.
Negatieve berichtgeving
Een positieve gemoedstoestand maakt ons dus meer open-minded en creatief. Toch kan ook negatieve berichtgeving werken. Angst speelt namelijk ook een rol in het betrekken van mensen bij bepaalde onderwerpen.
Toch is het de vraag of dat bij het thema duurzaamheid nog nodig is. De meeste mensen hebben hier inmiddels voldoende over meegekregen.Bovendien besteden mensen alleen aandacht aan negatieve berichten als ze “vertrouwen hebben in zichzelf en in hun vermogen om effectieve actie te ondernemen”.
Daarbij werken berichten die mensen angst aanjagen alleen in kleine hoeveelheden. Als je naar de ‘algemene berichtgeving’ over het klimaat kijkt, zie je echter dat het merendeel van de berichten negatief is. De verhouding negatief-positief nieuws werkt hierbij dus ook niet mee.
Financiële sancties
Ook betekent het dat financiële sancties (voor consumenten) onvoldoende werken. Duurder is immers niet schoner en een rekening voelt als ‘afstraffing’. En zeg nu zelf: ben je beter gaan letten op de gasverbruik sinds de energiebelasting in januari omhoog is gegaan?
Bovendien werkt ‘dreigen’ met belastingverhogingen niet zonder dat er een reëel alternatief is (of wordt aangeboden). Dat jaagt mensen angst aan, terwijl het positief stimuleren van verandering dus veel beter werkt.
En dan kun je alsnog aankondigen dat de belasting over een aantal jaar omhoog gaat, maar dan geef je mensen voldoende ruimte om hun creativiteit in te zetten en zelf (of met een beetje hulp) een alternatief te vinden.
Stimuleren en concrete maatregelen
Het is daarbij vreemd om de belasting verder te verlagen, omdat het kabinet eerder nog heeft aangegeven dat burgers alle veranderingen op tijd moeten zien aankomen, ze kunnen begrijpen en ze kunnen betalen. In de brief staat:
“De inzet van het kabinet is om mensen mee te nemen, stap voor stap, in de transitie. Door eerder te verleiden dan te dwingen.”
Stimuleren en informeren werkt dus beter, net zoals dat concrete maatregelen beter werken dan financiële sancties. Denk aan het verlagen van de maximumsnelheid op de snelweg, het sluiten van kolencentrales, het verbieden van terrasverwarming of het stimuleren van OV-gebruik.
Positief werkt (beter)
Een groot deel van de boodschap zit dus in de formulering en woordkeuze. Door angstbeelden, doemscenario’s en schuldgevoelens te benadrukken, schieten mensen in de verdedigingsstand.
Daarbij is het belangrijk om mee te gaan met wat mensen graag willen en om positieve gevoelens en mogelijkheden te benoemen. Een leuke, positieve en constructieve boodschap werkt immers beter.
Overenthousiast
Dat betekent niet dat je onnodig positief moet gaan formuleren: het moet wel oprecht en gemeend zijn. Een valkuil van positief communiceren is namelijk dat je té enthousiast bent, en dat leidt dan weer tot irritatie en het gevoel van ‘klimaatpropaganda’ of greenwashing.
Maar een duurzame(re) leefstijl biedt ook echt tal van voordelen: gezondere lucht, een betere toekomst voor onze kinderen en natuurlijk een goed gevoel. Je kunt het dus ook zien als een oprecht positieve verandering.
En ja, ik ben nog steeds dezelfde optimist als in de inleiding van deze tekst. Maar het werkt, echt.
Geen tegenslag maar kans
Laten we tot slot nog even teruggaan naar het NOS-artikel. Daarin wordt gesproken over een tegenslag, terwijl we het volgens mij zo niet moeten zien. Het is simpelweg de rekening die we gepresenteerd krijgen voor ons gedrag de afgelopen decennia. Een gevalletje ‘eerst het zoet, dan het zuur’ en ‘zachte heelmeesters maken stinkende wonden’.
En ja, ook dat heeft een negatieve lading. Maar als je als kabinet pretendeert ‘het groenste kabinet ooit’ te zijn, dan valt daar zeker een positieve draai aan te geven. Laat het dan maar eens zien en zie het niet als tegenslag, maar als extra kans om je naam waar te maken.
En doe je dat goed, dan krijg je uiteindelijk zelfs de klimaatsceptici op Twitter mee.
Ook in 5 stappen zichtbaar duurzaam ondernemen?
Duurzaam ondernemen doe je niet ‘zomaar’. Wil je het volhouden, dan moet je er serieus werk van maken. Én het laten zien!
Het gratis 5-stappenplan helpt je om blijvend en zichtbaar duurzaam te ondernemen. Zo zorg je met blijvend verantwoord ondernemen voor een toekomstbestendig bedrijf, met respect voor mens, dier en milieu.
