“We hebben fruit gegeten. En toen gingen we werkjes doen. En toen zat mijn veter los. En de juf had rode schoenen aan.” Dit is bij ons in huis doorsnee antwoord op de vraag hoe het op school was vandaag en of ze nog iets geleerd heeft. Als het antwoord niet “weet ik niet meer” is dan…
Voor kinderen is het een volkomen logisch antwoord, voor ons een onsamenhangend, warrig verhaal. En een voorbeeld van het belang van een gestructureerd verhaal. In dit artikel vertel ik je meer over het belang van structuur in je tekst, inclusief een belangrijke tip.
Structuur: onmogelijk voor kinderen
Kinderen ervaren de wereld als een groot verhaal en vertellen er ook zo over. Die verhalen staan bol van de indrukken en ervaringen die voor een volwassene irrelevant zijn en nergens op slaan.
Een (voor ons) onsamenhangend verhaal dus. Dat heeft volgens mij drie oorzaken die sterk met elkaar samenhangen:
1. Oorzaak-gevolg
Ten eerste snappen kinderen onder de 7 jaar het ‘oorzaak-gevolgconcept’ nog niet. Als ik me nú aankleed, dan heb ik straks extra tijd om te spelen. Dat is nog lastig te begrijpen en te overzien van een kind.
Baby’s van een paar maanden snappen weliswaar dat een oorzaak (huilen) een gevolg heeft (melk), maar ze kunnen dit nog niet overzien en leggen dan verkeerde verbanden. Bovendien snappen kinderen de wereld gewoon nog niet. Het gevolg is dat het verschil tussen werkelijkheid en fantasie door elkaar gaat lopen en ze soms de waarheid verdraaien (en dat noemen we dan ‘jokken’).
2. Hoofd- en bijzaken
Bovendien zien kinderen zien het verschil tussen ‘grote gebeurtenissen’ (de hoofdzaken) en ‘irrelevante details’ (de bijzaken) nog niet. Vraag aan het eind van een dag Efteling wat het leukste was, en grote kans dat het antwoord “het ijsje” is. Of aan het eind van de vakantie in Afrika niet alle wilde dieren, maar de speeltuin bij het hotel.
3. Tijdsbesef
Ten slotte is het besef van tijd nog onderontwikkeld. Dat betekent dat 5 minuten buiten spelen tijdens de schoolpauze als even groot en lang wordt ervaren als 3 uur oefenen met schrijven. Of als je zegt dat oma ‘vroeger’ naar school ging, kan dat net zo goed een dinosauriër zijn geweest, want dat was ook ‘vroeger’.
Waarom structuur in je tekst?
Maar niet alleen kinderen hebben moeite met structuur aanbrengen, ook in teksten gaat het vaak mis. Toch is structuur in je tekst belangrijk. Lezers zijn namelijk lui. Niet meer en niet minder. En daarom moet je de lezer aan de hand meenemen door je tekst, als een gids. En jij bent natuurlijk de beste gids van je eigen verhaal.
Het enige probleem daarbi? Je zit er niet naast als je publiek de tekst aan het lezen is. En daarom heb je hulpmiddelen (nodig): de structuurelementen. Eerder schreef ik al een blog met tien tips voor (meer) structuur in je tekst.
Het tekstplan: de boom
Die tips gaan over structuurelementen in je definitieve tekst. Maar hoe zorg je ervoor dat de opbouw van je verhaal vanaf het begin gelijk goed is? Dat kan met een tekstplan, waarin je de tekst als een boom moet zien. Daarbij werk je van algemeen naar specifiek.
Het zaadje: de titel
Het begint altijd met het zaadje van de boom. Daaruit komt je verhaal voort. Toch begin je bij het maken van een verhaal doorgaans niet met de titel. Een goede titel is namelijk een vak apart, en daar kun je vaak beter mee eindigen.
De stam: je kernboodschap
Beter is het om eerst te kijken naar de stam van de boom, de kernboodschap. Wat is de belangrijkste mededeling (of doel) van je tekst in één zin? Je lezer ergens iets over uitleggen? Of overtuigen van jouw standpunt? Die ene zin, dat is de stam van je verhaal. De rest van je tekst hangt hier aan vast.
De takken: je kernzinnen
Als je kernboodschap helder is, dan kun je de takken gaan maken: alinea’s waarin telkens één thema terugkomt. Dat ene thema, dat is je kernzin, de belangrijkste zin van een alinea. En elke alinea heeft één kernzin, niet meer.
De blaadjes: je toelichting
De laatste stap is het toevoegen van de blaadjes aan de boom. Want zonder blaadjes, zal de stam (jouw kernboodschap) ook niet blijven staan. De blaadjes vormen de toelichting op de kernzin, bijvoorbeeld als extra uitleg, een onderbouwing of een voorbeeld.
Structuur in je tekst: (g)een kind kan het
Misschien herkende je het idee van de boom met takken en blaadjes. Dat lijkt op het principe van mindmappen. Dat is een techniek die kinderen kunnen gebruiken om bijvoorbeeld lesstof samen te vatten of een presentatie voor te bereiden.
Maar je kunt het dus ook gebruiken om een gestructureerde tekst op te bouwen. Het werkt trouwens wel beter als je een beetje visueel bent ingesteld. Maar dan kan ook een kind het!
Ook in 5 stappen zichtbaar duurzaam ondernemen?
Duurzaam ondernemen doe je niet ‘zomaar’. Wil je het volhouden, dan moet je er serieus werk van maken. Én het laten zien!
Het gratis 5-stappenplan helpt je om blijvend en zichtbaar duurzaam te ondernemen. Zo zorg je met blijvend verantwoord ondernemen voor een toekomstbestendig bedrijf, met respect voor mens, dier en milieu.
